Jachtverbod op patrijs geweigerd door minister Jo Brouns

De patrijs is een ideale indicator voor de kwaliteit van het landbouwecosysteem. Daar waar de patrijs het goed doet, gaat het ook goed met andere dieren en planten van het boerenland.

Een tijdje geleden heeft vogelbescherming Vlaanderen een oproep gelanceerd op het verbod van patrijzenjacht in Vlaanderen.

Vlaams minister van Landbouw, Jo Brouns (cd&v) weigert vandaag de vraag op verbod voor patrijzenjacht.

"Een jachtverbod op de patrijs zou een omgekeerd effect hebben", zegt de minister. Volgens Brouns kan de populatie zich wel herstellen als landbouwers en jagers samenwerken aan een beter biotoop en voldoende voedsel. Een algemeen jachtverbod zou dat biotoopwerk kunnen stilleggen, terwijl dat net cruciaal is voor het herstel van de patrijs.

Vogelbescherming Vlaanderen krijgt hiermee een duidelijke tegenreactie van de minister, nadat ze probeerden de jagers hun rechten te ontnemen als een snelle pleister op een dieperliggend probleem.

Stoppen met jacht op patrijs heeft geen zin

In Nederland werd de jacht op patrijs al in 1998 afgeschaft, wordt er verteld door vogelbescherming Vlaanderen. Maar het gaat nog altijd heel slecht met de patrijs in Nederland. In 1975 waren er nog zo'n 200.000 in Nederland, nu zijn dat er nog maar zo'n 10.000. Sowieso is het op de akkers slecht gesteld met de biodiversiteit. Vooral door intensieve landbouw verdwijnen onder andere insecten, bodemdieren en vogels. Een voedingsbodem die nodig is om de patrijs te laten floreren in zijn natuurlijke habitat.

De stoel met 3 poten

Uitgebreid ecologisch onderzoek in de tweede helft van de 20e eeuw heeft ons veel inzicht gegeven in de oorzaken van de achteruitgang van de patrijs. Over heel Europa zijn daar drie hoofdoorzaken voor aan te wijzen:

• Het verdwijnen van insecten uit gewassen door het gebruik van herbiciden en insecticiden.

  • Het gevolg was een lager broedsucces, ofwel minder kuikenoverleving per nest.

• Verlies van broedhabitat door het verwijderen van hagen, akkerranden en bermen en het vergroten van percelen bij ruilverkavelingen.

  • Dit leidde tot minder succesvolle broedparen per oppervlakte.

• Toegenomen predatie, met name door generalistische rovers zoals vossen, kraaien en marterachtigen vanwege het veranderde landschap, gewijzigde wetgeving rondom de jacht en veranderde jachtpraktijken.

  • Dit leidde tot hogere sterfte, vooral onder broedende hennen op het nest.

Deze drie oorzaken werden in de 70’er jaren door de Britse landbouw ecoloog dr. Dick Potts omschreven als de "stoel met 3 poten".

Moderne landbouwmethoden beïnvloeden vaak alle drie de poten van de stoel, of hebben een zó groot effect op één van de poten dat ‘de hele stoel wankel en instabiel wordt’.

Het omvallen van de driepotige stoel heeft een negatief effect gehad op zowel de dichtheden van de patrijs als van de andere boerenlandnatuur die daarmee samengaat. Herstel van de drie poten van de stoel kan een stabiele fundering leggen voor een rijke biodiversiteit in het boerenland. Agrarisch natuurbeheer, gebaseerd op deze uitgangspunten, leidt tot een succesvol herstel van de dichtheden van de patrijs en van de bijbehorende akkerland door het bieden van:

• Broedhabitat

• Geschikte kuikenhabitat

• Winterdekking en wintervoedsel

• Predatiebeheer

PARTRIDGE project

Het jachtverbod op patrijs dreigt precies het tegenovergestelde effect te hebben van wat men beoogt. In regio’s waar de soort bejaagd mag worden, zetten jagers zich net actief in om de patrijs een geschikte biotoop te bieden. Wildbeheereenheden investeren met eigen middelen in akkerranden, voedselgewassen en dekking, waardoor niet alleen de patrijs, maar ook andere soorten zoals fazant, haas en ree profiteren.

Waar jacht verboden wordt, verdwijnt die betrokkenheid. De patrijs verliest dan niet alleen haar jachtstatus, maar ook de aandacht en zorg die ermee gepaard gaat. Het evenwicht tussen beheer en bescherming valt weg, en de soort glijdt verder achteruit.

In de periode 2017-2023 werd het aandeel patrijsvriendelijk habitat verhoogd tot minstens 7% in tien demonstratiegebieden verspreid over België, Nederland, Duitsland, Engeland en Schotland. Voor België waren deze gebieden gelegen nabij Ramskapelle (Nieuwpoort) en Isabellapolder (Assenede). Het project combineerde patrijsvriendelijke beheermaatregelen, waaronder bloemblokken en keverbanken de belangrijkste waren, met bijvoederen en legale predatorcontrole waar mogelijk, om de leefomgeving van de patrijs en andere akkerlandsoorten te optimaliseren.

Op het einde van het project (2021-2023) telden we gemiddeld over alle projectgebieden heen tweemaal zoveel patrijzen in de demonstratiegebieden als in de referentiegebieden. Een vergelijkbaar resultaat werd behaald bij de broedvogelmonitoring, waaruit bleek dat het aantal broedterritoria voor patrijzen gemiddeld 70% hoger lag in de demonstratiegebieden. Deze resultaten bevestigen niet alleen de positieve invloed van verbeterde habitatkwaliteit op lokale patrijzenpopulaties, maar bieden ook bewijs voor de effectiviteit van de genomen maatregelen.

Hond aan de lijn, 't zal wel zijn!

Vooral in de lente is de natuur heel kwetsbaar. De natuur is dan één grote kraamkliniek. Een groot deel van het leven in de natuur speelt zich laag tegen de grond af. Daar vind je broedende vogels (waaronder patrijs), kleine zoogdieren, fazanten… en ook reekalfjes.

Die liggen tijdens hun eerste levensdagen stil in het gras of tussen bladeren en struiken in het bos. Rondsnuffelende honden die van het pad gaan, kunnen hen dan in hun rust opschrikken. Sommige dieren lopen zich uit angst letterlijk te pletter, raken gekwetst of worden zelfs gedood. Het geurspoor dat een hond achterlaat, maakt dieren angstig, waardoor een ouderdier niet (tijdig) terugkeert naar het jonge dier.

Je hond laten spelen of zwemmen in poelen en plassen mag ook niet, omdat het watervogels opschrikt. Die rusten, vooral tijdens de trekperiode, graag uit op een mooie waterplas om weer op krachten te komen. Als een hond hen verstoort, vliegen ze met grote groepen tegelijk op en verliezen ze onnodig veel energie. Net die energie is noodzakelijk om hun lange reis tot een goed einde te brengen.

Elk jaar sterven er bovendien verschillende dieren omdat ze doodgebeten worden door een loslopende hond. Daarom "Hond aan de lijn, 't zal wel zijn!".

Samen met het ANB (Agentschap voor Natuur en Bos) delen we die oproep volledig. Respect voor rust en broedperiode is een basiswaarde voor elke jager. Wie het veld goed kent, weet dat één loslopende hond meer schade kan veroorzaken dan men denkt.

Rust in het veld is niet enkel een kwestie van natuurbeheer, maar van verantwoordelijk omgaan met wat leeft rondom ons.

Oproeping tot samenwerking

Als we de patrijs in Vlaanderen opnieuw willen zien floreren, dan zal dat enkel lukken door samen te werken. Niet met beschuldigingen of verboden, maar met dialoog, kennisdeling en inzet op het terrein.

Jagers, landbouwers, natuurorganisaties en beleidsmakers hebben elk hun rol, en juist in die samenwerking ligt de sleutel tot herstel.

Wanneer beheer, landbouw en bescherming elkaar versterken in plaats van tegenwerken, krijgt de patrijs opnieuw ruimte om te bestaan.

Het is geen kwestie van bezit, maar van verantwoordelijkheid gedeeld, gedragen en gericht op één doel: een levendig platteland waar de patrijs niet langer uitzondering is, maar weer een vertrouwd geluid tussen de hagen en velden.