Het heeft altijd wat tot de verbeelding gesproken: jongjagers die helpen bij de bestrijding van de muntjak: een mooi voorbeeld van hoe passie en natuurbeheer samen kunnen vallen. De muntjak of blafhert, vernoemd naar het geluid dat ze maken, lijkt een dier uit de mythologie, ontsnapt uit een of andere Noorse sage. De waarheid is echter minder flitsend, maar evengoed wat beangstigend.
Van nature komt deze invasieve exoot voor in China en Taiwan. Er zijn negen ondersoorten, maar hier komt alleen de Muntiacus reevesi voor. Ergens aan het einde van de negentiende eeuw bracht de Britse bioloog John Russel Reeves de eerste muntjakken naar het Britse eiland. Hij was gepassioneerd door Aziatische fauna en flora en het blafhert vulde zijn ruime collectie dieren aan. Gaandeweg gingen meer en meer gefortuneerde Britten dit exclusieve dier houden om hun Engelse tuinen een extra dimensie te geven. In Engeland en Wales leven nu meer dan 100.000 muntjakken. De meesten daarvan zijn dieren die ontsnapten uit die eerste verzamelingen.
Met hun kop-romplengte van ongeveer 100 cm en hun hoogte van amper 50 cm is de muntjak de kleinste hertachtige die in onze contreien kan worden waargenomen. Hun bolle rug en relatief korte pootjes geeft hun lichaam een wat overbouwd look. De bokken hebben geweistangen die tot 15 cm lang kunnen worden en naar achter gericht zijn. Bij oudere bokken kan het voorkomen dat deze net boven de rozen een extra end krijgen. Hun naar buiten groeiende bovenste snijtanden lijken op slagtanden en geeft de muntjak iets roofdierachtigs mee, terwijl het een echte planteneter is.. De onderkant van de 15 centimeter lange staart is wit en wanneer ze verstoord worden, vluchten ze weg met de staart recht omhoog. De witte onderkant dient daarbij als waarschuwingssignaal.
De muntjak heeft een aseizoenale voortplanting, zonder uitgesproken voortplantingsseizoen. Kalfjes worden dus het hele jaar rond geboren worden. Normaal gesproken werpt de geit 1 kalf, af en toe 2, na een dracht van ongeveer 7 maanden. Vaak worden ze reeds enkele dagen na de geboorte terug gedekt! De geit zoogt het kalf 2 tot 3 maanden. Dieren zijn op relatief jonge leeftijd geslachtsrijp en nemen voor het eerst deel aan de voortplanting vanaf 6 à 7 maanden. Ongeacht het seizoen waarin de hindes geboren zijn, worden ze vruchtbaar vanaf het moment dat ze ongeveer een 10-tal kg weegt. Muntjakken leven in bosgebieden met een dichte ondergroei. Omdat het geen echte grazers zijn, geven ze de voorkeur aan permanent dichte dekking in bos of struikgewas, met een gevarieerde bodemflora. Muntjakken zijn geen echte graseters. Ze verkiezen twijgen en knoppen. Door hun typische voedselkeuze kunnen ze gevoelige bosflora vernielen en is er kans dat ze het vernieuwen van het hakhoutbestand tegenhouden. Dit kan een kettingeffect veroorzaken, waarbij ook andere soorten het onderspit delven. Gevallen met dagvlinders en zangvogels schijnen goed gedocumenteerd te zijn in Groot Brittannië.
In België zijn ze vooral nachtactief. Door hun onopvallende gedrag, hun geringe grootte en hun aanpassingsvermogen kunnen ze dichtbij mensen leven zonder opgemerkt te worden.. Muntjakken passen zich snel aan een veranderende omgeving aan, waardoor parken, tuinen, trein- en snelwegbermen geen uitzondering vormen op hun habitat.. Ik dacht altijd dat het blafhert in België een typisch Antwerps verschijnsel was. Het eerste exemplaar in Vlaanderen werd in 2005 reeds waargenomen, maar was echter een verkeersslachtoffer in Bree. Gezien de ervaringen op het Britse eiland voorspelde dit niet veel goeds. In 2009 werd de eerste levende muntjak gezien in privé- en openbare domeinen in Schoten. Vanaf toen blijft het aantal waarnemingen gestaag toenemen. In alle Belgische provincies worden ze ondertussen waargenomen, maar het zwaartepunt van de populatie ligt in Antwerpen en Limburg. Het is al langer geweten dat er in Nederland, kort bij de Belgische grens, een populatie muntjakken zit. Waarschijnlijk zijn deze dieren beetje bij beetje de grens over gestoken, maar het is meer dan waarschijnlijk dat er ook in Vlaanderen ontsnapte dieren aan de basis liggen.
Sinds 2016 mogen muntjakken in geen enkele Europese lidstaat meer verhandeld, vervoerd, uitgezet of gekweekt worden. De Muntjak is geen jachtwild, maar een invasieve exoot. Omdat hun populatie in België nog niet heel erg is ontwikkeld, streeft men naar het volledig uitroeien van deze soort. Dit betekent dat ze op elke humane, toegelaten manier mogen worden gedood, mits toestemming van de jachtrechthouder of terreineigenaar. Het aanzitten blijkt de meest efficiënte bestrijdingsmethode. Nachtjacht is toegelaten, maar voorlopig nog zonder het gebruik van nachtzicht.
Thomas Linssen
Team Jagersliga