De vossenlintworm (die in Wallonië bij 50% van de vossen voorkomt) komt ook in Vlaanderen voor. Honden-en kattenbezitters, boswachters, houthakkers, land- en tuinbouwers en jagers behoren tot de risicogroepen.
Tussen januari en december 2022 worden alle gevangen muskusratten in Vlaanderen binnengebracht bij het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek voor onderzoek naar besmetting met larven van vossenlintworm. Uit tussentijdse resultaten blijkt dat 5 van de reeds 1660 onderzochte muskusratten, positief waren. Deze 5 positief geteste dieren komen uit Avelgem, Geraardsbergen, Herne en 2 uit Spiere-Helkijn.
Om een juister beeld te krijgen over de verspreiding van de ziekte, kan je de resultaten van het INBO-onderzoek dat liep van 2009-2017, hier bekijken. Bovenstaande kaart geeft het resultaat van dat onderzoek weer.
Jagersliga roept op om vossen niet aan te raken met de blote hand en wegwerphandschoenen te gebruiken! Vaak zien we mensen met werkhandschoenen een vos vastnemen om vervolgens de handschoenen te hergebruiken of andere zaken vast te nemen met dezelfde handschoenen. Dan is het eigenlijk nog beter om de vos met je blote handen vast te nemen en ze onmiddellijk erna heel goed te wassen. Begraaf de vos onmiddellijk of stop hem in een afgesloten plastic zak. De basisregels van omgaan met gecontamineerde oppervlakken (wat een vos ook is) zijn bij nogal wat jagers onbekend. Het is nochtans van levensbelang.
Vossenlintworm?
Vossenlintworm (Echinococcus multilocularis) leeft in de darmen en is 1 tot 4 mm lang. De vos is eindgastheer, maar ook honden en katten kunnen eindgastheer zijn. Bij een eindgastheer worden de larven volwassen vossenlintwormen die eitjes aanmaken en via ontlasting in de omgeving terecht komen. Bij tussengastheren zoals knaagdieren en de mens, leeft de parasiet als larve en kan de dood veroorzaken.
Besmetting
Knaagdieren die geïnfecteerd zijn, worden traag en zijn dus sneller een prooi. Op deze manier krijgt vos, hond of kat de larven binnen. De larven ontwikkelen zich in hun maag-darmkanaal tot volwassen lintwormen. Deze volwassen vossenlintworm zal microscopisch kleine eitjes uitscheiden die met de ontlasting van de eindgastheer in de omgeving (op struiken, groenten etc.) of de vacht terecht komen. Deze eitjes zijn bestand tegen koude en kunnen maandenlang besmettelijk blijven!
Besmetting van mensen kan optreden doordat de eitjes op voedsel terecht komen. Ook via de ontlasting of de vacht kunnen de eitjes in de omgeving terecht komen. Door bijvoorbeeld te tuinieren kan de mens in contact komen met besmette aarde en kunnen de eitjes worden overgebracht. Uiteraard bij de jacht wanneer je een vos vastneemt met de blote handen kan je besmet worden. Honden kunnen door hun vacht te likken, gemakkelijk de plakkerige eitjes vanonder hun staart over het hele lichaam uitsmeren. Door het aaien van, of gelikt worden door een besmette hond kan deze lintwormsoort ook worden overgebracht.
Preventie
De vossenlintworm is in de vos moeilijk te bestrijden. Was daarom altijd bosvruchten of zelfgekweekte groenten héél grondig. Uiteraard moet het contact met vossen ook zoveel mogelijk beperkt worden. Schiet je een vos, neemt die niet met blote hand, maar gebruik wegwerphandschoenen. Gebruik die ook eenmalig. Was je handen nadien altijd goed.
Bosvruchten en zelfgekweekte groenten altijd goed wassen
Honden uit de buurt van vossen houden
Geen vossenkadavers -of uitwerpselen aanraken,
Handen wassen na werk op het veld of in het bos.
Honden en katten in besmet gebied ontwormen.
Ziekteverschijnselen dier
Vossen of andere eindgastheren worden niet ziek. Knaagdieren gaan uiteindelijk wel dood aan de grote hoeveelheid blazen in hun lichaam.
En wat met onze jachthond die niet ziekt wordt, maar de ziekte op ons kan overdragen? Dierenartsen raden 4 keer per jaar een ontwormingskuur aan. Milbemax (milbemycine) of Praziquantel werken tegen vossenlintworm, maar de meeste standaard ontwormingsmiddelen werken meestal ook.
Ziekteverschijnselen mens
Als een mens de eitjes binnenkrijgt komen die in de darmen terecht en worden larven. De larven doorboren de darmwand en reizen via de bloed- en lymfebaan naar een orgaan, meestal de lever, maar ook naar longen en hersenen. De infectie begint bijna altijd in de lever en in 90% van de gevallen, vormen zich in de lever afwijkingen. Een besmetting kan de dodelijke leverziekte alveolaire echinococcosis veroorzaken. Ondanks alle schade die aangericht wordt, kan het (omdat de larven heel langzaam groeien) wel 5-15 jaar duren voordat klachten duidelijk naar voren komen en levenslange chemotherapie nodig is. Heel wat artsen herkennen de ziekte niet en verwarren ze met een agressieve leverkanker.
Je kan klachten krijgen als de larven via darmwand en bloedvaten in andere organen komen.
in de lever: buikpijn, misselijkheid, of een gele huid
in de longen: benauwdheid of hoesten
in uw hersenen: stuipen (epilepsie), verlamming of coma
Bij een ernstige aantasting van de lever en zonder behandeling is de kans groot dat de patiënt hieraan overlijdt. Soms is genezen met behandeling ook niet meer mogelijk en moet je jarenlang medicijnen slikken waarmee de kans dat u langer leeft groter wordt. Het is dus van het grootste belang om hiermee rekening te houden. Een gewaarschuwd jager is er zeker 2 waard.
Met weidelijke groet,
Kristof Vandewoestijne
bronnen : www.gezondheid.be / www.vlaanderen.be/inbo / www.rivm.nl / www.thuisarts.nl
Het volledige INBO-rapport van het vorige onderzoek, kan je hier lezen.